Kết nối thông tin giữa Hải quan và DN kinh doanh cảng

Sự phối hợp nhịp nhàng giữa hai đơn vị sẽ giúp hoạt động thông quan của DN được nhanh chóng, thuận lợi, đồng thời làm tăng hiệu suất khai thác, kinh doanh của DN cảng. Vấn đề đặt ra trong công tác quản lý của mỗi bên là cơ quan Hải quan cần có thông tin về thời điểm lô hàng hay container ra vào cảng, số lượng hàng, container tồn trong cảng đối với từng con tàu, những lô hàng quá hạn làm thủ tục hải quan hay vị trí cụ thể của từng container… để từ đó đưa ra các quyết định xử lý phù hợp. Trong khi đó DN cảng cần thông tin về tình trạng cấp phép thông quan đối với từng lô hàng, từng container để cho hàng ra vào cảng theo đúng quy định của pháp luật.

Yêu cầu trên đòi hỏi sự trao đổi thông tin phải được thực hiện thường xuyên, liên tục, nhưng thực tế việc trao đổi thông tin giữa cơ quan Hải quan và DN cảng tại khu vực cảng Hải Phòng trước đây chủ yếu bằng phương pháp thủ công, qua công văn, chứng từ, tư liệu giấy hoặc qua thư điện tử. Điều này tiềm ẩn nhiều nguy cơ rủi ro như chứng từ giả, số liệu không chính xác, không kịp thời, mất nhiều thời gian và nhân lực… Những bất cập đó không chỉ làm giảm hiệu quả quản lý của hai bên mà còn ảnh hưởng đến công tác chỉ đạo, điều hành của Chính phủ và các bộ, ngành liên quan đến hoạt động XNK và đặc biệt là ảnh hưởng đến thời gian thông quan của DN. Trong quá trình tìm giải pháp để thực hiện hiệu quả quy định của Luật Hải quan 2014 về phối hợp giám sát hàng hóa XNK, một giải pháp và cũng là sáng kiến đang được Hải quan Hải Phòng nghiên cứu, áp dụng là kết nối hệ thống CNTT để nâng cao hiệu quả trao đổi thông tin giữa cơ quan Hải quan và DN kinh doanh cảng.

Tuy nhiên, đây cũng không phải là bài toán dễ tìm lời giải. Theo phân tích của Cục Hải quan Hải Phòng, khác với các cụm cảng lớn trong nước và quốc tế như: Sài Gòn, Vũng Tàu hay Singapore, Hà Lan, Hoa Kỳ… cụm cảng Hải Phòng - cửa ngõ giao thương lớn nhất khu vực miền Bắc trải dài trên 20 km, phát triển manh mún, phức tạp với nhiều khu bến cảng chính như: Cảng Vật Cách; khu cảng chính (hay còn gọi là Bến Hoàng Diệu hay trước gọi là Bến Sáu kho) trên sông Cấm; khu bến cảng Chùa Vẽ; Tân Cảng Hải Phòng… Ngoài ra trên địa bàn Hải Phòng còn có hơn 20 bến cảng khác với các chức năng chuyên dùng như vận tải chất hóa lỏng (xăng, dầu, khí đốt), bến cảng đóng tàu, bến cho tàu vận tải đường sông nhỏ có trọng tải 1-2 tấn, các cảng này do nhiều công ty khác nhau quản lý và khai thác.

Sau quá trình khảo sát thực trạng về hệ thống CNTT của cơ quan Hải quan và các DN, Hải quan Hải Phòng đã và đang nghiên cứu thực hiện song song 2 giải pháp về trao đổi thông tin. Thứ nhất là cơ quan Hải quan truy cập trực tiếp vào hệ thống của DN kinh doanh cảng. Thứ hai là trao đổi thông tin qua chia sẻ dữ liệu điện tử (có thể thông qua Cơ chế một cửa quốc gia). Được biết, hiện nay, Hải quan Hải Phòng đã triển khai kết nối hệ thống đối với tất cả các điểm giám sát Hải quan và DN kinh doanh cảng. Do đặc thù của mỗi DN có trang bị hệ thống CNTT khác nhau, Cục đã nghiên cứu áp dụng những giải pháp kết nối phù hợp. Bước đầu, Hải quan Hải Phòng đã triển khai thành công giải pháp trao đổi thông tin thông qua việc truy cập trực tiếp hệ thống của DN kinh doanh cảng. Điển hình như từ ngày 1-4-2015 vừa qua, Hải quan Hải Phòng đã áp dụng mô hình trao đổi thông tin này đối với 13 kho ngoại quan trên địa bàn TP. Hải Phòng (thuộc quản lý của Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Hải Phòng KV III). Qua đó, cơ quan Hải quan đã triển khai đường truyền kết nối với các kho ngoại quan, cài đặt phần mềm quản lý kho ngoại quan, cung cấp tài khoản cho cán bộ Hải quan truy cập vào hệ thống của DN để theo dõi, quản lý hàng hóa nhập, xuất, lưu giữ, tồn trong kho.

Hải quan Hải Phòng đánh giá, giải pháp về trao đổi thông tin nêu trên không chỉ góp phần cụ thể hóa các điểm mới của Luật Hải quan 2014 ở khu vực cảng Hải Phòng mà còn góp phần quan trọng trong cải cách, đơn giản hóa thủ tục, giảm thời gian thông quan hàng hóa.